55

Kamzo-bar Kamzo * toeval * logica * filosofie * wetenschap * causaliteit* tijd * geschiedenis * wereldgeschiedenis

Het verhaal van *Kamzo en Bar Kamzo is veelzeggend. Het laat zien, dat wellicht de grootste gebeurtenis uit de geschiedenis verklaard wordt met een ogenschijnlijk nietszeggende waarschijnlijk dagelijks voorkomende gebeurtenis. Men zou redelijk kunnen verwachten, dat een dergelijk grootse gebeurtenis als het Chorban (verwoesting van de tempel) verklaard zou worden door een zwaarwegend politiek of strategisch motief. Dit alles is een gevolg van een gezichts- en denkfout van ons.

Denken wij bij voorbeeld aan de dingen zoals zij materieel in deze wereld verschijnen, dan zien wij bij voorbeeld het gras boven de aarde uitkomen. Dit is de eerste zichtbare verschijning en zij is blijkbaar van weinig betekenis. Daarna ontstaat pas de lange causale reeks en daarin spelen zich in onze ogen wel eens grote gebeurtenissen af. Het gaat dus en het moment waarop de eerste verschijning plaatsvond en de oorzaak is in het materiele bij voorbeeld dan de verschijning van het gras boven de aarde, of de verschijning van het jonge plantje dat tot een boom zal uitgroeien. Zonder de kennis en het weten van het jonge dat boven de aarde uitkwam, heeft het hele verhaal van de boom geen zin, hoe machtig de boom verder zal zijn, welke vruchten hij zal geven en tot welke nieuwe boom hij aanleiding zal zijn. Dit alles heeft toch tot basis het uitkomen van het jonge plantje boven de aarde en indien men op het voor ons oog onzichtbare wil doorredeneren, het planten van het zaad of van de vrucht in de aarde, waaruit dan de jonge plant te voorschijn komt. Zo is het ook met de gebeurtenissen in de tijd. Het is niet een verklarende factor indien men, blijvend bij het beeld van de boom, uitgaat van de bladerenkroon of van de 100 jaren dikke stam en daaruit conclusies trekt over de oorzaak van de dingen. De oorzaak van de stam en van de bladerenkroon ligt veel dieper, op een punt dat wij niet meer zo zeer als oorzaak willen zien.

Zo is het geschil tussen Kamzo en Bar Kamzo inderdaad oorzaak geweest en de werkelijke oorzaak, van het chorban. Alles wat daarna kwam vloeide voort uit deze ruzie en deze ruzie is werkelijk grondleggend voor al het andere. Zo behoorden eigenlijk alle gebeurtenissen in de wereld teruggebracht te worden tot dergelijke grondoorzaken. Het is echter zo, dat wij deze grond- oorzaken niet kennen, omdat wij verleerd hebben vanuit de gebeurtenissen in de kring de kern er van te zien. Wij blijven slechts in dezelfde kring ronddraaien en weten niet meer de weg naar binnen. Of men nu opgeeft, dat de oorlog 1914-18 tot oorzaak had de angst van Engeland voor de Duitse economische concurrentie, of opgeeft de expansie-drang van Kaiser Wilhelm, of de voze toestand van de Donau-Monarchie, of de sociale omstandigheden in Europa, alles blijkt even onbevredigend, omdat het slechts het zien is van de zaak vanuit een bepaalde hoek en geen van deze verklaringsgronden de werkelijke oorzaak aangeven. De werkelijke oorzaak is een handeling van een mens tegenover een ander mens, tegenover de wereld. En deze handeling brengt, evenals het grassprietje of het jonge plantje dat boven de aarde komt, al het andere teweeg.

* Uit de Talmud Gittin 55 nogal vrij vertaald door mij A.Weinreb

Door Kamza en bar Kamza is Jerusalem verwoest. Eenst maakte een man, wiens vriend Kamza was en wiens vijand bar Kamza was een feestmaaltijd en zei aan zijn dienaar ook Kamza uit te nodigen; maar de knecht vergiste zich en nodigde bar Kamza uit. Toen nu de huiheer kwam en bar Kamza zitten zag zei hij hem: Je bent toch mijn vijand, wat doe je hier!? Ga weg! Bar Kamza antwoordde: Nu ik toch eenmaal gekomen ben, laat me blijven; ik zal terugbetalen wat ik eten en drinken zal.

De ander antwoordde: Nee

Ik zal de helft van de feestmaaltijd betalen!

De ander antwoordde: Nee

Ik zal de hele feestmaaltijd betalen, alleen verneder mij niet voor de aanwezigen

De ander antwoordde: Nee. Hij liet hem opstaan en jaagde hem weg.

Nu zei hij: daar de rabbanan (rabbijnen), die hier aanwezig zijn, hem niet gehinderd hebben, zo is het voor hun dus in orde; ik zal gaan en ze bij de regering in Rome aanklagen. enz.

Het verhaal gaat nog iets verder.